islam ilmihali - islamiyeti uygulamada gereken tüm bilgiler

islam ilmihali - islamiyeti uygulamada gereken tüm bilgiler

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞINCA DÜZENLENMİŞTİR
İçindekiler :
Birinci Bölüm
Din ve Mahiyeti
I. DİN KELİMESİ ................................................................................................................... 1
II. DİNİN TANIMI .................................................................................................................. 3
III. DİNİN KAYNAĞI .............................................................................................................. 5
IV. DİNİN ÖNEMİ .................................................................................................................. 6
V. DİNLERİN TASNİFİ ........................................................................................................... 8
VI. DİĞER DİNLER ve İSLÂM .............................................................................................. 10
İkinci Bölüm
İslâm Dini
I. İSLÂM DİNİNİN MAHİYETİ ................................................................................................ 15
II. TARİHÎ SÜREÇ ................................................................................................................. 19
A) İTİKADÎ FIRKALAR .................................................................................................. 21
a) Selefiyye ............................................................................................................. 24
b) Eş‘ariyye ............................................................................................................ 25
c) Mâtürîdiyye ........................................................................................................ 26
d) Mu‘tezile ............................................................................................................ 27
e) Cebriyye ............................................................................................................. 28
f) Hâricîlik .............................................................................................................. 29
g) Şîa ..................................................................................................................... 29
B) FIKIH MEZHEPLERİ.................................................................................................. 31
 a) Kavram ve Tarihçe ............................................................................................... 31
 b) Fıkıh Mezhepleri ................................................................................................... 34
 c) Mezhebe Bağlılık ve Telfik..................................................................................... 40
 aa) Mezhebe Bağlanmanın Tarihî ve Fikrî Temelleri ............................................. 41
 bb) Tek Mezhebe Bağlılık .................................................................................... 45
 cc) Telfik ............................................................................................................ 46
C) TASAVVUF ............................................................................................................... 48
 a) Tasavvufî Düşüncenin Dinî ve Fikrî Temelleri ........................................................ 48
 b) Tarihî Gelişim ....................................................................................................... 55
 c) Tasavvufta Örgütlenme Dönemi ............................................................................ 58
 d) Tasavvufta Kurumlaşma Dönemi .......................................................................... 60
 e) Tasavvufta Sapmalar ............................................................................................ 62
 f) İlkeler ................................................................................................................... 65
VI İLMİHAL
Üçüncü Bölüm
Akaid
I. İMAN ............................................................................................................................. 68
A) İMANIN TANIMI ve KAPSAMI .................................................................................. 68
B) İCMÂLÎ ve TAFSÎLÎ İMAN ......................................................................................... 70
 a) İcmâlî İman .......................................................................................................... 70
 b) Tafsîlî İman .......................................................................................................... 71
C) TAKLÎDÎ ve TAHKÎKÎ İMAN ....................................................................................... 71
D) İMAN ile AMEL ARASINDAKİ BAĞ ........................................................................... 72
 a) Amel İmanın Ayrılmaz Parçası Değildir .................................................................. 72
 b) Amelin Gerekliliği ve İmanla Olan İlgisi ................................................................. 73
E) İMANIN ARTMASI ve EKSİLMESİ ............................................................................. 73
F) İMANIN GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI ................................................................. 74
G) İMAN-İSLÂM İLİŞKİSİ ............................................................................................... 75
H) BÜYÜK GÜNAH KAVRAMI ....................................................................................... 76
I) TASDİK ve İNKÂR BAKIMINDAN İNSANLAR ............................................................. 77
 a) Mümin ................................................................................................................. 77
 b) Kâfir .................................................................................................................... 77
 c) Münafık ............................................................................................................... 77
J) KÜFÜR ve ŞİRK ......................................................................................................... 78
K) İMAN ile KÜFÜR ARASINDAKİ SINIR........................................................................ 79
L) TEKFİR ..................................................................................................................... 79
II. İMAN ESASLARI .............................................................................................................. 81
A) ALLAH’A İMAN ....................................................................................................... 82
 a) Allah İnancı.......................................................................................................... 82
 b) Allah’ın Varlığı ve Birliği ....................................................................................... 83
 c) Allah’ın Varlığının Delilleri .................................................................................... 84
 d) Allah’ın İsim ve Sıfatları........................................................................................ 85
 1. “Allah” Özel İsmi ............................................................................................ 85
 2. İsm-i A‘zam ................................................................................................... 85
 3. Esmâ-i Hüsnâ ................................................................................................. 85
 4. Allah’ın Sıfatları.............................................................................................. 87
 aa) Zâtî Sıfatlar ............................................................................................. 88
 bb) Sübûtî Sıfatlar ......................................................................................... 89
B) MELEKLERE İMAN ................................................................................................... 92
 a) Melek Kavramı ve Meleklere İman ........................................................................ 92
 b) Meleklerin Mahiyeti .............................................................................................. 92
 c) Meleklerin Özellikleri ............................................................................................. 92
 d) Meleklerin Görevleri ve Çeşitleri ............................................................................ 94
 e) İnsanlarla Melekler Arasındaki Üstünlük Derecesi .................................................. 95
 f) Cin ve Şeytan ........................................................................................................ 96
 aa) Cin ............................................................................................................... 96
 bb) Şeytan.......................................................................................................... 98
İÇİNDEKİLER VII
C) KİTAPLARA İMAN .................................................................................................... 99
 a) İlâhî Kitap Kavramı ve Kitaplara İman ................................................................... 99
 b) İlâhî Kitaplar ...................................................................................................... 101
 aa) Suhuf ......................................................................................................... 101
 bb) Tevrat ........................................................................................................ 101
 cc) Zebur .......................................................................................................... 102
 dd) İncil ........................................................................................................... 102
 ee) Kur’an ........................................................................................................ 102
 1. Kur’an’ın Nüzûlü .................................................................................... 103
 2. Kur’an’ın Muhtevası ............................................................................... 103
 3. Kur’an’ın Mûcize Oluşu .......................................................................... 105
 4. Kur’an’ı Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Özellikler .................................. 105
D) PEYGAMBERLERE İMAN ....................................................................................... 106
 a) Peygamber Kavramı ve Peygamberlere İman ....................................................... 106
 b) Peygambere Olan İhtiyaç ve Peygamber Gönderilmesindeki Hikmet ..................... 108
 c) Peygamberlerin Sıfatları ...................................................................................... 109
 d) Kur’an’da Adı Geçen Peygamberler ..................................................................... 110
 e) Peygamberlik Dereceleri ...................................................................................... 110
 f) Peygamberlik ve Vahiy ........................................................................................ 112
 g) Peygamberliğin İspatı ......................................................................................... 113
 aa) Mûcize ....................................................................................................... 113
 bb) Diğer Olağan Üstü Haller ............................................................................ 115
 h) Hz. Muhammed’in Peygamberliğinin İspatı (Mûcizeleri) ...................................... 115
 aa) Mânevî (aklî) Mûcize Olan Kur’an Mûcizesi ................................................. 115
 bb) Hissî Mûcizeler ........................................................................................... 116
 cc) Haber Şeklindeki Mûcizeler .......................................................................... 117
 E) ÂHİRETE İMAN ....................................................................................................... 117
 a) Âhiret Günü ve Âhirete İman .............................................................................. 117
 b) Âhiretin Varlığının İspatı ..................................................................................... 119
 c) Âhiret Hayatının Devreleri................................................................................... 120
 aa) Kabir Hayatı (Berzah) ................................................................................. 121
 bb) Kıyamet ve Kıyamet Alâmetleri ................................................................... 121
 1. Kıyametin Kopacağı Zaman .................................................................... 122
 2. Kıyamet Alâmetleri (Eşrâtü’s-Sâat) ......................................................... 123
 3. Sûr ve Sûra Üfürüş ................................................................................. 124
 cc) Ba‘s (Yeniden Dirilme) ve Âhiret Halleri ....................................................... 125
 1. Ba‘s ....................................................................................................... 125
 2. Haşir ve Mahşer ..................................................................................... 126
 3. Amel Defterlerinin Dağıtılması ................................................................. 127
 4. Hesap ve Sual ........................................................................................ 127
 5. Mîzan .................................................................................................... 128
 6. Sırat ....................................................................................................... 128
 7. Havuz .................................................................................................... 128
 8. Şefaat ..................................................................................................... 129
VIII İLMİHAL
 9. A‘râf ...................................................................................................... 129
 10. Cehennem ............................................................................................ 130
 11. Cennet ................................................................................................. 131
 F) KAZÂ ve KADERE İMAN.......................................................................................... 132
 a) Kazâ ve Kaderin Anlamları ................................................................................. 132
 b) Kazâ ve Kadere İman .......................................................................................... 133
 c) Kader ve Kazâ ile İlgili Âyet ve Hadisler ............................................................... 134
 d) İnsanın İradeli Fiilleri ve Fiillerinin Yaratılması ..................................................... 135
 aa) Allah’ın ve İnsanın İradesi .......................................................................... 135
 bb) İnsan İradesi ve Fiildeki Rolü ...................................................................... 136
 cc) İnsanın Fiillerinin Yaratılması ...................................................................... 136
 e) Tevekkül ............................................................................................................ 137
 f) Hayır ve Şer ........................................................................................................ 138
 g) Rızık .................................................................................................................. 139
 h) Ecel ................................................................................................................... 140
Dördüncü Bölüm
Fıkıh
I. KAVRAM ........................................................................................................................ 141
II. KAYNAK ve METOT ....................................................................................................... 143
 A) GENEL OLARAK ...................................................................................................... 143
 B) DELİLLER ................................................................................................................ 144
 a) Kitap .................................................................................................................. 145
 b) Sünnet ............................................................................................................... 145
 c) İcmâ ................................................................................................................... 146
 d) Kıyas ................................................................................................................. 148
 e) İstihsan .............................................................................................................. 149
 f) İstislâh (Mesâlih-i Mürsele) ................................................................................. 151
 g) Örf ve Âdet ........................................................................................................ 151
 h) İstishâb .............................................................................................................. 152
 ı) Sahâbe Sözü........................................................................................................ 153
 j) İslâm Öncesi Şeriatlar .......................................................................................... 153
 k) Sedd-i Zerâi‘ ....................................................................................................... 154
 C) RE’Y ve İCTİHAD ..................................................................................................... 155
III. MÜKELLEFİYET ve HÜKÜM .......................................................................................... 157
 A) EHLİYET ................................................................................................................. 157
 B) HÜKÜM ................................................................................................................... 160
 a) Vaz‘î Hüküm ...................................................................................................... 161
 b) Teklifî Hükümler (Mükellefin Fiilleri) ................................................................... 163
 aa) Beş Temel Teklifî Hüküm ............................................................................ 164
 1. VÂCİP .................................................................................................... 164
 a) Farz ................................................................................................. 165
 b) Vâcip ............................................................................................... 166
İÇİNDEKİLER IX
 2. MENDUP................................................................................................ 167
 a) Sünnet ............................................................................................. 167
 b) Müstehap ......................................................................................... 169
 3. MUBAH ................................................................................................. 169
 a) Câiz ................................................................................................. 171
 b) Helâl ................................................................................................ 172
 4. MEKRUH ............................................................................................... 172
 a) Tahrîmen Mekruh ............................................................................ 173
 b) Tenzîhen Mekruh ............................................................................. 174
 5. HARAM ................................................................................................. 174
 a) Haram Fiillerin Nevileri ..................................................................... 175
 1. Haram li-aynihî .......................................................................... 175
 2. Haram li-gayrihî ......................................................................... 175
 b) Haramlık Hükmü İfade Eden Lafızlar ................................................ 176
 c) Haram Hükmünü Belirleme Yetkisi .................................................... 176
 d) Haramdan Kaçınmanın Önemi .......................................................... 177
 bb) Azîmet ve Ruhsat ....................................................................................... 178
IV. İLMİHAL ....................................................................................................................... 180
Beşinci Bölüm
Temizlik
I. İLKELER ve AMAÇLAR ................................................................................................... 183
II. MADDÎ ve HÜKMÎ TEMİZLİK .......................................................................................... 185
 A) SULARIN HÜKMÜ ................................................................................................... 186
 a) Mutlak Su – Mukayyet Su ................................................................................... 187
 b) Durgun Su – Akar Su .......................................................................................... 188
 B) MADDÎ ve HÜKMÎ KİRLİLİK ..................................................................................... 190
 a) Necâset .............................................................................................................. 190
 b) Hades ................................................................................................................ 192
 C) TEMİZLEME YOLLARI ............................................................................................. 192
 a) Depo ve Kuyuların Temizlenmesi ........................................................................ 192
 b) İstibrâ ve İstincâ ................................................................................................. 193
III. ABDEST ........................................................................................................................ 195
 A) MAHİYETİ ve ÖNEMİ............................................................................................... 195
 B) ABDESTİN GEREKLİLİĞİ .......................................................................................... 195
 C) ABDESTİN FARZLARI .............................................................................................. 197
 D) ABDESTİN SÜNNETLERİ ve ÂDÂBI .......................................................................... 198
 E) ABDESTİ BOZAN DURUMLAR ................................................................................. 199
 F) ABDESTİN ŞEKLİ ..................................................................................................... 200
 G) ÖZÜRLÜNÜN ABDESTİ ............................................................................................ 201
 H) MESH ...................................................................................................................... 202
 a) Mest Üzerine Mesh ............................................................................................. 202
 b) Sargı Üzerine Mesh............................................................................................. 203
X İLMİHAL
IV. GUSÜL .......................................................................................................................... 204
 A) GUSLÜ GEREKTİREN DURUMLAR .......................................................................... 204
 a) Cünüplük ........................................................................................................... 205
 b) Hayız ve Nifas .................................................................................................... 205
 B) GUSLÜN FARZLARI ................................................................................................. 206
 C) GUSLÜN SÜNNETLERİ ve ÂDÂBI ............................................................................. 207
V. TEYEMMÜM .................................................................................................................. 208
 A) TEYEMMÜMÜN SEBEPLERİ .................................................................................... 209
 B) TEYEMMÜMÜN YAPILIŞI ......................................................................................... 209
 C) TEYEMMÜMÜ BOZAN DURUMLAR ......................................................................... 210
VI. KADINLARA MAHSUS HALLER .................................................................................... 210
 A) HAYIZ ..................................................................................................................... 211
 a) Süresi ................................................................................................................. 212
 b) Dinî Hükümler .................................................................................................... 212
 B) NİFAS ...................................................................................................................... 214
 C) İSTİHÂZE ................................................................................................................. 215
Altıncı Bölüm
Namaz
I. GENEL OLARAK İBADETLERİN AMACI ........................................................................... 217
II. NAMAZIN MAHİYETİ ve ÖNEMİ ..................................................................................... 219
III. NAMAZ ÇEŞİTLERİ........................................................................................................ 223
 A) FARZ NAMAZLAR .................................................................................................. 223
 B) VÂCİP NAMAZLAR .................................................................................................. 224
 C) NÂFİLE NAMAZLAR ................................................................................................ 224
IV. NAMAZIN FARZLARI ve VÂCİPLERİ ............................................................................. 226
 A) NAMAZIN FARZLARI .............................................................................................. 227
 a) NAMAZIN ŞARTLARI ......................................................................................... 227
1. Hadesten Tahâret ......................................................................................... 227
2. Necâsetten Tahâret ....................................................................................... 229
3. Setr-i Avret .................................................................................................. 229
4. İstikbâl-i Kıble .............................................................................................. 231
5. Vakit ............................................................................................................ 233
 aa) Beş Vakit Namazın Vakitleri .................................................................. 234
 bb) Müstehap Vakitler ................................................................................ 236
 cc) Mekruh Vakitler .................................................................................... 237
 dd) Kutuplarda Namaz ................................................................................ 238
 6. Niyet ............................................................................................................ 238
 b) NAMAZIN RÜKÜNLERİ ...................................................................................... 240
 1. İftitah Tekbiri ................................................................................................ 240
 2. Kıyam .......................................................................................................... 241
 3. Kıraat ........................................................................................................... 241
İÇİNDEKİLER XI
 aa) Kur’an Meâliyle Kıraat .......................................................................... 242
 bb) Gizli ve Açık Okumanın Ölçüsü ............................................................. 243
 cc) Zelletü’l-karî ......................................................................................... 245
 4. Rükû ............................................................................................................ 246
 5. Secde ........................................................................................................... 247
 6. Ka‘de-i Ahîre ................................................................................................ 247
B) NAMAZIN VÂCİPLERİ ............................................................................................. 249
V. NAMAZIN SÜNNET ve ÂDÂBI ........................................................................................ 251
 A) SÜNNETLERİ........................................................................................................... 252
 B) NAMAZIN ÂDÂBI .................................................................................................... 255
VI. NAMAZA AYKIRI DAVRANIŞLAR ................................................................................. 256
 A) NAMAZIN MEKRUHLARI ........................................................................................ 256
 B) NAMAZI BOZAN ŞEYLER ........................................................................................ 259
VII. NAMAZIN KILINIŞI ....................................................................................................... 262
VIII. EZAN ve KAMET......................................................................................................... 266
IX. CEMAATLE NAMAZ ..................................................................................................... 270
 A) CEMAATLE NAMAZ ................................................................................................ 270
 a) Cemaatle Namaz Kılmanın Fazileti ...................................................................... 270
 b) Cemaatle Namazın Hükmü .................................................................................. 271
 c) Kadınların Mescidlere Gitmeleri ve Saf Düzeni ...................................................... 272
 d) Cemaate Gitmemek İçin Mazeret Sayılan Haller ................................................... 275
 e) Bir Mescidde Cemaatin Tekrarlanması.................................................................. 276
 f) Cemaatle Namaz Kılmanın Âdâbı ......................................................................... 277
 B) İMAMLIK ................................................................................................................. 277
 a) İmamlığın Şartları ............................................................................................... 278
 b) İmama Uymanın Geçerlilik Şartları ...................................................................... 279
 c) Cemaatle Namaza İlişkin Bazı Meseleler ............................................................... 281
 C) İMAMA UYANIN HALLERİ ....................................................................................... 282
 a) Müdrik ............................................................................................................... 282
 b) Lâhik ................................................................................................................. 284
 c) Mesbûk .............................................................................................................. 285
X. CUMA NAMAZI ............................................................................................................. 287
 A) DİNDEKİ YERİ ve HÜKMÜ ....................................................................................... 288
 B) CUMA NAMAZININ ŞARTLARI ................................................................................ 289
 a) Cuma Namazının Vücûb Şartları .......................................................................... 290
1. Erkek Olmak .............................................................................................. 290
2. Mazeretsiz Olmak ....................................................................................... 292
3. Hürriyet ..................................................................................................... 293
4. İkamet ....................................................................................................... 294
 b) Cuma Namazının Sıhhat Şartları .......................................................................... 294
 1. Vakit ............................................................................................................ 294
 2. Cemaat ......................................................................................................... 294
 3. Şehir ............................................................................................................ 295
 4. Cami ............................................................................................................ 296
XII İLMİHAL
 5. İzin .................................................................................................. 298
 6. Hutbe ............................................................................................... 299
 aa) Hutbenin Rüknü ....................................................................... 299
 bb) Hutbenin Şartları ...................................................................... 300
 cc) Hutbenin Sünnetleri .................................................................. 301
 dd) Hutbenin Mekruhları ................................................................ 302
 C) CUMA NAMAZININ KILINIŞI .................................................................................... 302
 1. Zuhr-i Ahîr Namazı............................................................................................. 302
 2. Cuma Vakti ve Cuma Namazıyla İlgili Bazı Meseleler ............................................ 303
XI. VİTİR NAMAZI .............................................................................................................. 304
XII. BAYRAM NAMAZI ....................................................................................................... 306
XIII. NÂFİLE NAMAZLAR ................................................................................................... 308
 A) REVÂTİB SÜNNETLERİ............................................................................................ 308
 a) Vakit Namazlarıyla Birlikte Düzenli Olarak Kılınan Sünnetler ................................ 308
 aa) Müekked Sünnetler ..................................................................................... 309
 bb) Gayr-i Müekked Sünnetler .......................................................................... 309
 b) Teravih Namazı .................................................................................................. 311
 B) DİĞER NÂFİLE NAMAZLAR ..................................................................................... 315
 a) Teheccüd Namazı ............................................................................................... 315
 b) Kuşluk Namazı ................................................................................................... 315
 c) Evvâbîn Namazı ................................................................................................. 315
 d) Tahiyyetü’l-mescid ............................................................................................. 316
 e) Abdest ve Gusülden Sonra Namaz ....................................................................... 316
 f) Yolculuğa Çıkış ve Yolculuktan Dönüş Namazı ..................................................... 317
 g) Hâcet Namazı ..................................................................................................... 317
 h) İstihâre Namazı .................................................................................................. 318
 i) Tövbe Namazı ..................................................................................................... 319
 j) Tesbih Namazı .................................................................................................... 319
 k) Yağmur Duası .................................................................................................... 320
 l) Küsûf ve Husûf Namazları ................................................................................... 321
 m) Mübarek Gecelerde Namaz Kılmak ..................................................................... 322
XIV. NAMAZLA İLGİLİ BAZI MESELELER ........................................................................... 322
 A) HASTA NAMAZI ...................................................................................................... 322
 B) YOLCU NAMAZI ...................................................................................................... 323
 a) Seferîliğin Mahiyeti ............................................................................................. 323
 b) Seferîliğin Hükümleri .......................................................................................... 326
 C) İKİ NAMAZI BİR VAKİTTE KILMAK (CEM‘) .............................................................. 329
 D) KORKU NAMAZI ..................................................................................................... 333
XV. NAMAZLARIN KAZÂSI ................................................................................................ 334
 A) Sebepler ................................................................................................................... 335
 B) İfa Şekli ................................................................................................................... 337
XVI. SECDELERLE İLGİLİ MESELELER ............................................................................... 339
 A) SEHİV SECDESİ ....................................................................................................... 339
 a) Sehiv Secdesinin Yapılış Biçimi ............................................................................ 340
 b) Sehiv Secdesini Gerektiren Durumlar ................................................................... 341
İÇİNDEKİLER XIII
aa) Terkedilmiş Bir Farzın Namaz İçinde Kazâ Yoluyla
 Telâfi Edilebileceği Durumlar ..................................................................... 343
 bb) Sehiv Secdesi Yapılması Gereken Durumlar .................................................. 344
 cc) İmamlara Özel Durumlar .............................................................................. 351
 B) TİLÂVET SECDESİ .................................................................................................... 352
 C) ŞÜKÜR SECDESİ ...................................................................................................... 354
XVII. CENAZE NAMAZI ...................................................................................................... 354
A) Cenazenin Yıkanması .............................................................................................. 356
B) Cenazenin Kefenlenmesi ......................................................................................... 359
C) Cenaze Namazı ....................................................................................................... 360
D) Cenaze Namazının Kılınışı ....................................................................................... 362
E) Cenazeye İlişkin Bazı Meseleler ............................................................................... 364
F) Taşınması ............................................................................................................... 365
G) Defin ...................................................................................................................... 366
H) Kur’an Okuma ve Telkin ......................................................................................... 367
İ) Tâziye .................................................................................................................... 369
J) Iskat ve Devir ......................................................................................................... 370
 a) Iskat .................................................................................................................. 370
 b) Devir .................................................................................................................. 374
K) Şehidlere Ait Hükümler ........................................................................................... 377
Yedinci Bölüm
Oruç
I. İLKELER ve AMAÇLAR ................................................................................................... 379
II. ORUCUN MAHİYETİ ve ÖNEMİ....................................................................................... 381
III. ORUCUN ÇEŞİTLERİ ...................................................................................................... 384
 A) FARZ ORUÇ ............................................................................................................ 384
 B) VÂCİP ORUÇ ............................................................................................................ 385
 C) NÂFİLE ORUÇ .......................................................................................................... 385
 D) ORUÇ TUTMANIN YASAK OLDUĞU GÜNLER .......................................................... 388
IV. ORUCUN RÜKÜN ve ŞARTLARI .................................................................................... 390
 A) HİLÂLİN GÖRÜLMESİ.............................................................................................. 391
 a) Hilâlin Görülme Vakti ......................................................................................... 392
 b) Rü’yet-i Hilâl Meselesi ........................................................................................ 392
 B) YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI ....................................................................................... 394
 a) Yükümlülük Şartları ............................................................................................ 395
 b) Oruç Tutmamayı Mubah Kılan Mazeretler ........................................................... 395
 C) GEÇERLİLİK ŞARTLARI ............................................................................................ 398
 a) Niyet .................................................................................................................. 399
 b) Orucu Bozan Şeylerden Kaçınmak ....................................................................... 402
 D) ORUÇLU İÇİN MÜSTEHAP OLAN ŞEYLER ................................................................ 402
 E) İTİKÂF ..................................................................................................................... 404
XIV İLMİHAL
V. ORUCUN YASAKLARI .................................................................................................... 405
 A) ORUCUN MEKRUHLARI .......................................................................................... 405
 B) ORUCU BOZAN ŞEYLER .......................................................................................... 406
 a) Kazâ ve Kefâreti Gerektiren Durumlar .................................................................. 406
 b) Sadece Kazâyı Gerektiren Durumlar ..................................................................... 407
 c) İlâç Kullanmanın ve İğne Yaptırmanın Hükmü ..................................................... 409
VI. ORUCUN KAZÂSI .......................................................................................................... 411
 A) RAMAZAN ORUCUNUN KAZÂSI ............................................................................. 411
 B) KEFÂRET ORUCU .................................................................................................... 411
 C) FİDYE ...................................................................................................................... 413
 D) ISKAT-ı SAVM ......................................................................................................... 415
Sekizinci Bölüm
Zekât
I. İLKELER ve AMAÇLAR ................................................................................................... 419
II. MAHİYETİ ve ÖNEMİ ..................................................................................................... 422
III. ZEKÂTIN ŞARTLARI ...................................................................................................... 426
 A) YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI ....................................................................................... 426
 a) Mükellef ile İlgili Şartlar ...................................................................................... 426
 b) Mal ile İlgili Şartlar.............................................................................................. 427
 B) GEÇERLİLİK ŞARTLARI ........................................................................................... 436
 a) Niyet .................................................................................................................. 436
 b) Temlik................................................................................................................ 437
IV. ZEKÂTA TÂBİ MALLAR ................................................................................................ 439
 A) ALTIN ve GÜMÜŞ .................................................................................................... 440
a) Mübâdele Aracı Olması Bakımından Nakit veya
 Külçe Altın ve Gümüş ....................................................................................... 440
 b) Altın ve Gümüşten Yapılan Ziynet Eşyası ............................................................ 441
 c) Madenî ve Kâğıt Paraların Zekâtı ......................................................................... 442
 B) TİCARET MALLARI .................................................................................................. 443
 C) TOPRAK ÜRÜNLERİ................................................................................................. 444
 D) BAL ve DİĞER HAYVAN ÜRÜNLERİ ........................................................................ 447
 E) MADENLER ve DENİZ MAHSULLERİ ....................................................................... 448
 a) Rikâz ................................................................................................................. 448
 b) Madenler ............................................................................................................ 450
 c) Deniz Ürünleri .................................................................................................... 452
 F) HAYVANLAR ........................................................................................................... 452
 a) Develerin Zekâtı ................................................................................................. 453
 b) Koyunların Zekâtı............................................................................................... 454
 c) Sığırların Zekâtı .................................................................................................. 454
 d) Atların Zekâtı ..................................................................................................... 455
İÇİNDEKİLER XV
 G) SINAÎ SERVET, YATIRIM ve ÜRETİM ve ARAÇLARI ................................................. 457
 H) BİNA ve NAKİL VASITALARI GİBİ GELİR GETİREN MALLAR ................................... 460
 I) MAAŞ, ÜCRET ve SERBEST MESLEK KAZANÇLARI .................................................. 462
 J) HİSSE SENEDİ........................................................................................................... 463
V. ZEKÂTIN ÖDENMESİ...................................................................................................... 469
 A) ZEKÂTIN ÖDENME ZAMANI ................................................................................... 469
 B) ZEKÂTIN ÖDENME ŞEKLİ ........................................................................................ 472
VI. ZEKÂTIN DAĞITIMI ....................................................................................................... 476
 A) ZEKÂTIN SARF YERLERİ ......................................................................................... 476
 1. FAKİRLER ve MİSKİNLER .................................................................................. 477
 2. ÂMİLLER ........................................................................................................... 481
 3. MÜELLEFE-i KULÛB .......................................................................................... 482
 4. RİKAB ................................................................................................................ 483
 5. BORÇLULAR ...................................................................................................... 484
 6. FÎ SEBÎLİLLAH ................................................................................................... 486
 7. İBNÜ’s-SEBÎL ..................................................................................................... 487
 B) ZEKÂTIN DAĞITIM USULÜ ...................................................................................... 489
 C) ZEKÂT VERİLMEYECEK KİMSELER ......................................................................... 490
 D) ZEKÂT VERMEDE YANILMA ................................................................................... 492
VII. ZEKÂT-VERGİ İLİŞKİSİ ................................................................................................. 493
 a) Zekâtın Vergiye Benzemeyen Tarafları....................................................................... 494
 b) Zekâtın Vergiye Benzeyen Tarafları ........................................................................... 495
VIII. ZEKÂT VERMENİN ÂDÂBI .......................................................................................... 498
IX. FITIR SADAKASI ........................................................................................................... 501
 A) FITIR SADAKASININ ÖNEMİ .................................................................................... 502
 B) FITIR SADAKASIYLA MÜKELLEFİYET ..................................................................... 502
 C) ÖDEME VAKTİ ......................................................................................................... 505
 D) FITIR SADAKASININ ÖDENMESİ.............................................................................. 506
 a) Miktarı ............................................................................................................... 506
 b) Ödeme Şekli ....................................................................................................... 508
 c) Fitre Verilebilecek Kimseler .................................................................................. 509
Dokuzuncu Bölüm
Hac ve Umre
I. İLKELER ve AMAÇLAR ................................................................................................... 511
II. HACCIN TANIMI ve MAHİYETİ ....................................................................................... 514
III. HACCIN ŞARTLARI ........................................................................................................ 516
 A) YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI ....................................................................................... 516
 B) EDA ŞARTLARI ....................................................................................................... 516
XVI İLMİHAL
 C) GEÇERLİLİK ŞARTLARI ............................................................................................ 518
 a) İHRAM .............................................................................................................. 518
 aa) İhramın Rükünleri ...................................................................................... 519
 bb) İhramın Vâcipleri ........................................................................................ 522
 cc) İhramın Sünnetleri ....................................................................................... 523
 dd) İhram Yasakları .......................................................................................... 523
 ee) İhramlıya Yasak Olmayan Şeyler ................................................................. 525
 b) ÖZEL VAKİT ...................................................................................................... 525
 c) ÖZEL MEKÂN .................................................................................................... 526
IV. HACCIN RÜKÜNLERİ..................................................................................................... 526
 A) ARAFAT VAKFESİ ................................................................................................... 526
 a) Vakfenin Geçerli Olmasının Şartları...................................................................... 527
 b) Arafat Vakfesinin Sünnetleri ............................................................................... 527
 B) ZİYARET TAVAFI ..................................................................................................... 528
a) Tavafın Sahih Olmasının Şartları ....................................................................... 529
 1. Tavafın Vaktinde Yapılması ........................................................................... 529
 2. Niyet ............................................................................................................ 529
 3. Tavafın Haremin içinde, Kâbe’nin Etrafında Yapılması ................................... 530
 4. Şavtların Çoğunu Yapmış Olmak ................................................................... 530
 b) Tavafın Vâcipleri................................................................................................. 530
 c) Tavafın Sünnetleri .............................................................................................. 531
 d) Tavafın Yapılışı................................................................................................... 532
 e) Tavaf Çeşitleri ..................................................................................................... 532
V. HACCIN VÂCİPLERİ ........................................................................................................ 533
 A) SA‘Y ........................................................................................................................ 533
 a) Sa‘yin Geçerli Olmasının Şartları.......................................................................... 534
 b) Sa‘yin Vâcipleri .................................................................................................. 534
 c) Sa‘yin Sünnetleri ................................................................................................ 535
 d) Sa‘yin Yapılışı .................................................................................................... 535
 B) MÜZDELİFE VAKFESİ .............................................................................................. 536
 a) Geçerli Olmasının Şartları .................................................................................... 536
 b) Müzdelife Vakfesinin Zamanı .............................................................................. 536
 c) Akşam ve Yatsı Namazlarının Cem‘-i Te’hir ile Kılınması ...................................... 537
 C) ŞEYTAN TAŞLAMA .................................................................................................. 537
 a) Şeytan Taşlamanın Geçerli Olmasının Şartları ...................................................... 537
 b) Şeytan Taşlama Zamanı...................................................................................... 538
 c) Atılacak Taş Sayısı .............................................................................................. 539
 d) Şeytan Taşlamanın Sünnetleri ............................................................................. 540
 e) Şeytan Taşlamanın Mekruhları ............................................................................ 540
 f) Şeytan Taşlamanın Yapılışı .................................................................................. 540
 g) Şeytan Taşlamada Vekâlet .................................................................................. 541
 h) Vaktinde Atılamayan Taşların Kazâsı .................................................................. 541
 ı) Artan Taşlar ........................................................................................................ 541
İÇİNDEKİLER XVII
 D) SAÇLARI TIRAŞ ETMEK veya KISALTMAK .............................................................. 541
 a) Zamanı ve Yeri ................................................................................................... 542
 b) Tıraş Edilecek veya Kısaltılacak Saçın Miktarı ...................................................... 542
 c) Tıraş ile Diğer Menâsik Arasında Tertip ................................................................ 543
 d) Tıraş Olma ve Saçları Kısaltmanın Hükmü ........................................................... 543
 E) VEDÂ TAVAFI .......................................................................................................... 544
 a) Vâcip Olmasının Şartları ...................................................................................... 544
 b) Vakti ve Sıhhat Şartı ........................................................................................... 544
VI. HACCIN SÜNNETLERİ ve ÂDÂBI ................................................................................... 545
 A) HACCIN SÜNNETLERİ.............................................................................................. 545
 a) Kudûm Tavafı .................................................................................................... 545
 b) Hac Hutbeleri ..................................................................................................... 545
 c) Arefe Gecesini Mina’da Geçirmek ........................................................................ 546
 d) Bayram Gecesini Müzdelife’de Geçirmek .............................................................. 546
 e) Bayram Günlerinde Mina’da Kalmak ................................................................... 546
 f) Muhassab’da Bir Süre Dinlenmek ........................................................................ 546
 B) HACCIN ÂDÂBI ........................................................................................................ 546
VII. UMRE .......................................................................................................................... 547
 A) Tanım ...................................................................................................................... 547
 B) Umrenin Farz ve Vâcipleri ........................................................................................ 547
 C) Umrenin Zamanı ...................................................................................................... 547
 D) Umrenin Yapılışı ...................................................................................................... 548
VIII. HACCIN ÇEŞİTLERİ...................................................................................................... 548
 A) HÜKÜM BAKIMINDAN HAC ÇEŞİTLERİ ................................................................... 548
 B) YAPILIŞ ŞEKLİ BAKIMINDAN HAC ÇEŞİTLERİ.......................................................... 548
 a) İfrad Haccı.......................................................................................................... 549
b) Temettu‘ Haccı ................................................................................................... 549
c) Kırân Haccı ........................................................................................................ 549
d) Temettu‘ ve Kırân Haccının Şartları ..................................................................... 549
IX. HAC ve UMRENİN YAPILIŞI .......................................................................................... 550
X. HAC ve UMRE ile İLGİLİ KURBANLAR ........................................................................... 555
 A) HEDYİN MAHİYETİ.................................................................................................. 555
 B) HEDY KURBANIYLA YÜKÜMLÜ OLANLAR ve HEDYİN ÇEŞİTLERİ .......................... 556
 a) Tatavvu Hedy .................................................................................................... 556
 b) Vâcip Hedy ......................................................................................................... 556
 C) HEDY KURBANININ KESİLECEĞİ YER ve ZAMAN .................................................... 556
 D) HEDY KURBANLARININ ETLERİ ............................................................................. 557
 E) KURBAN YERİNE ORUÇ ........................................................................................... 557
XI. HAC ve UMRENİN CİNAYETLERİ .................................................................................. 558
 A) CİNAYETİN ANLAMI ................................................................................................ 558
 B) CİNAYETLERİN CEZA ve KEFÂRETLERİ................................................................... 559
a) Hac ve Umrenin Bozulmasına Yol Açan ve Kazâ Edilmesini
 Gerektiren Cinayetler ........................................................................................ 559
 b) Deve veya Sığır Kesmeyi (Bedene) Gerektiren Cinayetler ..................................... 559
XVIII İLMİHAL
 c) Koyun veya Keçi Kesmeyi (Dem) Gerektiren Cinayetler ........................................ 560
 aa) Hac ve Umrenin Vâcipleriyle İlgili Olanlar .................................................... 560
 bb) İhram Yasaklarıyla İlgili Olanlar .................................................................. 560
 d) Fıtır Sadakası Kadar Bağışta Bulunmayı Gerektiren Cinayetler .............................. 562
 e) Bedel Ödemeyi Gerektiren Cinayetler ................................................................... 562
 aa) Karada Yaşayan Av Hayvanlarıyla İlgili Olanlar ........................................... 562
 bb) Harem Bölgesinin Avları ve Bitkileriyle İlgili Olanlar .................................... 563
 f) Özür Sebebiyle İhram Yasaklarına Uymamak ....................................................... 563
 C) CİNAYET CEZA ve KEFÂRETLERİN ÖDEME ZAMANI ve YERİ .................................. 563
XII. İHSÂR ve FEVÂT ......................................................................................................... 564
 A) İHSÂR ..................................................................................................................... 564
 a) İhsâr Sebebiyle İhramdan Çıkma ......................................................................... 565
 b) İhsâr Sebebiyle Yapılamayan Menâsikin Kazâsı ................................................... 565
 B) FEVÂT ..................................................................................................................... 565
XIII. HACDA VEKÂLET ....................................................................................................... 566
 A) İbadetlerde Vekâlet ................................................................................................... 566
 B) Farz Olan Hac İçin Vekâlet Şartları ............................................................................ 567
XIV. MEDİNE’DE MESCİD-i NEBÎ’Yİ ve PEYGAMBERİMİZ’İN KABRİNİ ZİYARET ................. 569
Onuncu Bölüm
Hz. Peygamber’in İbadet Hayatı ................................................ 573
Önsöz
Kısaca "davranış bilgisi" demek olan ilmihal, Rabbine, kendine ve içinde yaşadığı
toplum ve çevreye karşı sorumlulukları olan ve bunu yerine getirme gücüne
sahip bulunan insanın, kendisinden beklenenleri yerine getirmesinde ona kılavuzluk
etmeyi hedefleyen derli toplu bilgilerden ibarettir. Bu bilgiler hem dinî metinlerin
doğrudan belirlemelerini hem de bu belirlemeler etrafında oluşan yorumları,
tecrübe birikimlerini ve uzun dönemlerden süzülüp gelen bir dinî yaşayış geleneğini
temsil eder.
Ferdî ve sosyal hayatı dinin emir ve önerilerine uygun şekilde yaşayabilmeyi
mümkün kılan bir bilgilenmeye olan ihtiyaç, İslâm toplumlarında ilk dönemlerden
itibaren değişik usullerde karşılanmış, fakat hem çalışma hayatının ve meşguliyetlerin
arttığı hem de asırlardır oluşan dinî bilgi ve yorum mirasının iyice zenginleşip
çoğaldığı ve âdeta bir kargaşanın yaşandığı günümüzde bu ihtiyaç daha mübrem
hale gelmiştir.
Elinizdeki bu ilmihalde akaid, ibadetler, haramlar ve helâller, aile hayatı, ticarî
ve sosyal hayat da dahil olmak üzere günlük hayatı kuşatan bütün dinî ve fıkhî
konu ve problemler, dinin aslî kaynaklarına ve genel kabul görmüş bilimsel metotlara
bağlı kalınarak, fakat günümüzdeki gelişme ve değişim de göz ardı edilmeksizin
ele alınmıştır. Böylece bu çalışmada, ilmihal kültürü çerçevesindeki problemleri
güncelleştirmek ve günceli de problem edinmek, dinî-fıkhî hükümlerin anlatımında
klasik doktrindeki farklı görüşlerin ve şeklî tartışmaların arasına sıkışıp kalmadan
fakihlerin yaklaşım tarzlarını ve demek istediklerini araştırmak, hem geleneksel
fıkıh kültürünü vermek hem de bu bağlamda mâkul ve uygulanabilir bir çözüm
önerisi getirmek amaçlanmıştır. Konuların anlatımında dinin aslî kaynaklarında
yer alan hükümler ile İslâm toplumunda bu hükümler etrafında oluşan fıkıh kültür
ve geleneğini, yorumları ve farklı bakış açılarını birbirinden titizlikle ayırt etmek de
bu çalışmada izlenen temel bir metot olmuştur.
Eserin telifinde Hanefî mezhebinin görüşleri esas alınmış olmakla birlikte bu
konuda sağlıklı bir muhakeme yapabilmeye zemin hazırlaması için çoğu zaman
diğer fıkıh mezheplerinin ve çağımız İslâm bilginlerinin görüşlerine de yer verilmiş,
gerektiğinde bunlar arasında gerekçesi de açıklanarak tercihlerde bulunulmuştur.
Bununla birlikte bir konuda fıkıh kültüründe farklı görüşlerin bulunmasının birey
açısından ne anlama geldiği ve bunlardan nasıl ve hangi ölçülerde yararlanılabileceği
hususu hem başlangıçta bir metodoloji sorunu olarak işlenmiş hem de yer yer
özel olarak belirtilmiştir.
XX İLMİHAL
Özellikle ibadet konuları incelenirken, ilk önce, ibadetin anlam ve gayesini genel
olarak bildirmek üzere söz konusu ibadetin ilke ve amaçlarından bahsedilmiş,
daha sonra verilecek birtakım şeklî bilgilerin hangi anlam çerçevesi içerisinde yer
aldığı gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, ibadetlerin yapılışına ilişkin mevcut bilgi
ve hükümlerin anlamına da yer yer işaret edilmiştir. İbadet konularında verilen
ilke ve amaçlar ile çizilen anlam çerçevesi, diğer birçok ilmihalde yer alan ve mü-
kellefi düşünme, kavrama ve bilinçli ifada bulunma konumundan uzaklaştıran
gereksiz ayrıntı ve bilgi yığınını tekrar etmemize gerek bırakmamıştır. Yazım konusunda
izlenen bu metot, netice itibariyle bireyin, ibadetlerin ifasına ilişkin soru
ve sorunlar konusunda Allah karşısında sorumluluk üstlenmesini ve bu sorumluluk
çerçevesinde inisiyatif kullanmasını mümkün ve gerekli kılmaktadır.
Eserin telifinde fıkıh kültüründeki ağırlıklı görüşlerin yanı sıra, büyük bir ilmî
mesai ile hazırlanan Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi'nden, yine araş-
tırma ürünü bilimsel bir eser olan İslâm'da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi'nden,
merhum Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslâm İlmihali’nden ve
kaynak belirtilmemekle birlikte genel fıkıh literatüründen âzami ölçüde yararlanılmıştır.

Birinci ciltte, din ve İslâm dini, İslâm dininin tarihî süreçteki anlaşılma tarzı ve
ekolleşmeler, fıkıh ilminin gelişim seyri, ilmihal kültürünün iyi kavranabilmesi için
anahtar konumundaki temel fıkıh ve fıkıh usulü kavramları üzerinde durulduktan
sonra İslâm'ın beş esası işlenmiştir. I. cilt müslümanın yaratan karşısındaki konum
ve sorumluluğunun işlenmesine tahsis edilmiştir. II. ciltte ise, sosyal içerikli bazı
ibadetler, helâller ve haramlar, aile hayatı, sosyal ve siyasal hayat, hukukî ve
ticarî hayat, ferdî ve toplumsal ahlâk da dahil müslümanın toplum içindeki konumu
ve ilişkileri ele alınmıştır.
Konuların çatısı, telif heyetinde yer alan sahasının uzmanı ilim adamlarınca
oluşturulmuştur. Heyetimiz, bu tür çalışmaların kolektif bir çalışma sonucu daha
verimli hale geleceğinin idraki içinde ortak mesai ile her bir konuyu aralarında
tartışarak bazı tercih ve çözüm önerileri geliştirmiş ve eserin nihaî ilmî sorumlulu-
ğunu yazarlarla birlikte üstlenmiştir. Bu itibarla eserin hazırlanmasında bilimsel
katkılarda bulunan ilim adamlarına, bu projenin gerçekleşmesini aktif olarak destekleyen
İSAM ve DİVANTAŞ yetkililerine ve personeline teşekkür ederiz.
 12.09.l998
 Bağlarbaşı-İstanbul

 Prof. Dr. Hayreddin Karaman
 Prof. Dr. Ali Bardakoğlu
 Prof. Dr. H. Yunus Apaydın

islam ilmihali - islamiyeti uygulamada gereken tüm bilgiler

BÜYÜK İSLAM İLMİHALİ : islam ilmihali - islamiyeti uygulamada gereken tüm bilgiler ve bilgi içeriği deposu.

• kuran öğren 1. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 2. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 3. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 4. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 5. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 6. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 7. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 8. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 9. ders kuran öğreten siteler
• kuran öğren 10. ders kuran öğreten siteler
• ilahi dinle - ilahi dinleyebileceğim siteler ilahi...
• ilahi dinle ritmi hoş ilahi dinle en hoş ilahiler ...
• coco cola içen müminler 1 kez daha düşünün !
• kuran okumayı öğrenmek istiyorum Videolu kuran oku...
• kuran ı kerim türkçe meali ile birlikte sesli dinl...
• Manasıyla birlikte sesli kuran dinle manası ile se...
• Sesli kuran dinle anlamı ve manasıyla birlikte ses...
• Kuran öğreten siteler kuran okumayı öğreten sitele...
• islam ilmihali - islamiyeti uygulamada gereken tüm...
• Namaz nasıl kılınır ? Namaz kılmayı öğren
• Tek parça 4 saat 20 dk ders ile kuran öğren videos...
• islami tv kanalları izle
• Canlı KABE izle - live Kabe TV izle